Westworld: Sezon finali bize ne anlattı?

Burcu B. Bilgin

(Westworld 1. sezon 10. bölümü izlemiş olanlar okumalıdır)

HBO’nun büyük bir iddiayla izleyiciyle buluşturduğu ve beklentileri boşa çıkarmayan yeni dizisi Westworld, sezon finali yaptı. Zekice örüntülenmiş kurgusu ve alt metinlerle donatılmış senaryosuyla izleyiciye birçok sahnede mesajlar veren dizinin temposu sezonun son bölümlerine doğru giderek yükseldi. Sezon finalinde ise birçok sır aydınlandı ve dizi şimdilik ekrana veda etti.

Westworld yapımcılarının izleyiciye sezon finalinin ardından bir iyi, bir de kötü haberi var. Dizinin yeni sezonunun olacağını müjdeleyen Westworld yaratıcısı Jonathan Nolan, buna karşın 2018 yılından önce de beklenmemesi gerektiğini açıkladı. Peki, ilk bölümde nispeten durağan başlayıp giderek temposu yükselen Westworld, 10 bölüm boyunca bize neler anlattı ve 2. sezonda neler beklemeliyiz:

1- Westworld parkı neyi temsil ediyor?: Finalde Michelangelo’nun Ademin Yaradılışı tablosuna sık sık vurgu yapılmasından da anlaşılacağı üzere burası üzerinde yaşadığımız Dünya’nın tasviri. Kutsal kitaplarda ilk insan olarak tasvir edilen Adem’in doğuşunu işleyen tablo ile buna gönderme yapılırken, robotların farklı hikayelerle parka dönüşleri de ”yeniden doğuşun” simgesi idi.

Westworld kurucuları Robert Ford (Anthony Hopkins) ve Arnold (Jeffrey Wright) yaratıcıyı sembolize ederken, inanç sistemleri de farklı sahnelerde doğrudan ya da dolaylı sorgulandı. Dizide sık sık cennet tasviri de geçerken Dolores bu cenneti, ”Beni söz verdiğin yere götür. Dağların denizle buluştuğu yere…” sözleriyle anlattı. Ancak nedense cennetin tam kıyısına geldiği anda her seferinde hayal kırıklığı onu bekliyordu.

Dolores, bu tablo karşısındaki hüznünü, ”Ben hep güzelliklere inandım. Ama bu güzellikler bana hep tuzak oldu” sözleriyle dile getirdi.

2-Dünyayı para yönetir: Westworld evreninde parkı bağışlarıyla ayakta tutan ”kurul”, çarkın dönmesinde büyük rol oynuyor. Dünyayı yönetenleri temsil eden kurul üyeleri, insanları sömürerek ayakta kalan emperyalist güçleri, zenginler kulübünü temsil ediyor.

Hiç kuşkusuz, parka geldikten sonra ”kendini bulduğunu” itiraf ederek sonunda oranın tek hakimi ve sahibi haline gelen Siyahlı Adam/William (Ed Harris) karakteri de yine paranın gücünü simgeliyordu. Ancak sonunda ezilmiş ve piyon haline gelmiş insanoğlunu temsilen Dolores (Evan Rachel Wood) kuruldakilerin tamamını öldürerek ezilmişlerin intikamını aldı.

3-Bilinçlenen insan haksızlığa karşı susmaz: Hikaye içerisindeki  robotlar bilinçlendikçe sisteme baş kaldırmaya başladı. Ancak yönetenler sürekli olarak yeni hikayeler yazarak her seferinde onları aynı noktaya çekti.

Mesela Maeve’nin (Thandie Newton) hikayesinde randevu evi işleten ve durumunu sorgulamayan bir kadınken bilinç ve zeka düzeyi arttıkça aydınlandı, sorguladı ve sisteme baş kaldırdı. Ancak finalde gördük ki bu isyan bile onun hikayesini kurgulayanların eseriydi. Yani birey, sisteme karşı bir kez daha savunmasız kaldı.

4-Yin Yang ya da karanlık taraf: Milattan önce 2800 tarihli kadim Çin belgesi Değişimler, Dönüşümler Yazması’nda (Yi Çing), Yin ve Yang adlı iki karşıt kutuptan söz edilir. Bu iki kutuplulukta her kötünün içinde iyi, her iyinin içinde kötü vardır. İşte, romanlarda, sinemada, dizilerde defaten ele alınan bu var oluşu Westworld de başarıyla işledi.

William’ın parka son derece iyi meziyetlere sahip, ideallere inanmış bir insan olarak gelip ölüm makinesine dönüşmesi, yine  ”güzelliklerin peşindeki” Dolores’in meçhul kötü Wyatt’a dönüşmesi bunun örnekleri.

Star Wars’ta da işlenen ”karanlık tarafa geçişe” benzer durumu Westworld dizisinde de Dolores yaşadı. Sezon finalinde Dolores ile ikinci benliği veya alt benliği sayılabilecek diğer kimliği Wyatt’ın konuştuğu sahne, bu fikrin zirve yaptığı andı.

5-İnsanlar kendi seçimlerinin sonucudur: Dizinin bir başka vurgusu ise insanların kendi seçimlerinin sonucu olarak  hayatlarını sürdüğü, yani mutlak bir kaderin gerçek olmadığı idi.

Öyle ki hikayede atılan yanlış adım başka bir yanlışlığı beraberinde getirdi, domino taşları devrilince de ”ev sahibi” her seferinde bunu canıyla ödedi.

6-Beni öldürmeyen şey: Ford tarafından Arnold’ın görüntüsünde yaratılan Bernard’ın ara yüzüne oğlu Charlie’nin ölümü de işlendi. Bu yüzden acı çeken Bernard, Ford’a, ”Benim zihnimden neden bunları silmedin?” diye sorunca, ondan bu acıların insanı insan yapan şey olduğu yanıtını aldı.

Aynı şekilde acılarını unutmasına izin verilmeyen Dolores ailesinin katledilmesini, Maeve ise kızının ölümünü hatırlıyordu. Dizinin bir sahnesinde insanların öldükten sonra da yaşamasının tek yolunun ”onun yasının tutulması” olduğu söylendi. Böylece Nietzsche’nin ”Beni öldürmeyen şey güçlendirir” sözü de dizi temaları arasında yer aldı.

7-Metaforlar ve göndermeler: Dizideki en önemli metaforların başında siyah şapka geliyordu. William’ın tekrar tekrar eline alıp uzun uzun baktıktan sonra giydiği şapka, aynı şekilde Siyahlı Adam’ın da alamet-i farikası idi. Şapkanın renginin ”siyah” oluşu da onun kendi deyimiyle ”kendini bulup” iyiden kötüye geçişinin simgesi olarak tasarlanmıştı.

Mavi elbise, Dolores’in ”iyi yönünün” metaforuydu. Dizinin başlarında bir erkeğin yardımı olmadan yolunu bulamayan Dolores bu sahnelerde mavi elbisesini giyiyordu. Silahı ise ”kan döken Dolores’in” simgesiydi. İlk olarak Arnold’ı öldürdüğü tabancayı her görüşü, onun ”diğer tarafa geçişinin” işaret fişeği oldu.

Labirent, Dolores’in, aynı zamanda da William’ın arayışının, yani insanoğlunun hayatta çizdiği yönün simgesi olarak karşımıza çıktı. Ancak sonunda gördük ki bu labirent, Arnold’ın oğlunun oyuncağıydı ve 35 sene boyunca onun gizeminin peşinde olan William/Siyahlı Adam aradığını bulamadı. Çünkü, o Dolores için yapılmıştı, onun yoluydu.  Zaten güzel  kahramanımız da bunu şöyle özetledi: Bunun seninle bir ilgisi yok William. Zaten park da bize ait, sizlere değil…

Kasa ise Hector’un hayattaki arayışının metaforu idi. Peşinde koştuğu kasanın şifresini öğrenen Hector, açtığında boş olduğunu gördü ve Maeve ona acı gerçeği söyledi: Kasa boş, hayatın anlamı gibi… İkisinin arasındaki sinematografik açıdan diziye pik yaptıran ateşler arasındaki sevişme sahnesinde ise Prometheus’un Zeus’tan ateşi, yani bilgiyi çalmasını sembolize etti.

8-Dünya bir sahne: Kral Lear, Julius Cesar, Fırtına, 4. Henry gibi Shakespeare eserlerine gönderme yapan dizi, ”Şiddetle başlayan hazlar şiddetle son bulurlar” sözüne ise sık sık yer verdi. Bu söz, Peder Lawrence’ın Romeo ve Juliet’i gizlice evlendirirken yaptığı konuşmadan. Yazar, aşıkların yaklaşmakta olan ölümünü bu ifadeyle haber veriyordu.

Shakespeare’in, İnsanın Yedi Çağı şiiri, As You Like it adlı oyunun 3. bölüm 7. trajedyası. ”Bütün dünya bir sahnedir/Ve bütün erkekler ve kadınlar sadece birer oyuncu/Girerler ve çıkarlar/Bir kişi bir çok rolü birden oynar” bölümü ise Westworld’ün sezon finalindeki en çarpıcı bölümün özeti. Birbirinin kollarında ölen Dolores ve Teddy’nin kurul tarafından alkışlandığı sahne ve onların önünde Shakespeare’i temsilen Ford… Fazla söze gerek var mı?

9-Sanatçı eseriyle yaşar: ”Ben bütün oyuncaklarımı kırıp giderim diye korkmuyor musunuz?” sorusunu sormasından da ürkmeyen kurul üyeleri, onun kendi ölümünü hazırladığı sahnenin hemen öncesinde mesajlarla dolu konuşmasını dinledi. Ford’un burada sarf ettiği ”Mozart, Chopin ve Beethoven asla ölmedi, onlar müzik haline geldiler” cümlesiyle de sanatçının eseriyle yaşadığı aktarıldı.

Bilinçli ya da hür iadeli, yani bir nevi “birey” robotlar yaratmayı amaçlayan Ford, bunu başardığını anladığında artık amacı kalmamıştı. Bilinçlenen Dolores/Wyatt aracılığıyla intikamını alan ve kurul üyelerini yok eden Ford, kendi payına düşeni de aldı. Dolores sonunda Ford’u öldürdü, ancak o, en büyük eserini tamamladığı için  aslında ölümsüzleşti.

10-İkinci sezonda neleri bekleyelim?: Dizinin 2018 yılında izleyiciyle buluşacak 2. sezonunda Ford’un artık ölü olduğunu ve yeniden dönmeyeceğini bekleyebiliriz. Ancak Ford, Arnold gibi bir iç ses veya parkta bir karakter olarak karşımıza çıkabilir. Her ne kadar öldürülenin onun replikası olduğunu düşünen hayran teorileri olsa da bana kalırsa o gerçekten bir ölü.

Dolores’in tekrar nasıl döneceği ise tam bir muamma. Wyatt olarak dönebilir ya da onu bambaşka bir rolde görebiliriz. Mavi elbiseli Dolores’in de yine arada sırada karşımıza çıkacağını düşünüyorum.

Maeve, son anda yine kendi yolunu çizemedi ve parkta kısılıp kaldı. 2. sezonda başka bir hikayenin içinde ve tabii sık sık yolunun kesiştiği Hector (Rodrigo Santoro) ile maceradan maceraya koşacağı kesin. Kızı da hikayeye dahil edilebilir çeşitli noktalarda…

Müthiş finale imza atan Armistice’ın (Ingrid Bolso Berdal) 2. sezonda çok daha ağırlıklı ve kilit rollerden birinde olması kuvvetle muhtemel.

En önemli soru ise Robert Ford’un yerinin nasıl dolacağı. Ford yerine de Bernard ya da Lee Sizemore (Simon Quarterman) bu koltukta oturabilir. Hatta bu bahiste sürprize oynarsak Felix (Leonardo Nam). Dizi kadrosuna yeni transferlerin yapılacağını da düşünüyorum.

Sonuç olarak, izleyiciye sırların açığa çıktığı ve yeni soruların kafalarında yer etmesini sağlayan Westworld, son dönemin en iyi sezon finallerinden birine imza attı. Yeni sezonda görüşmek üzere…